درزهای اجرایی ( Construction Joints ) :
از آنجا که نمی توان هیچ سازه ای را بصورت قطعه یکپارچه ساخت ، لازم است در نقاط معینی از آن درزهای اجرایی تعبیه کرد تا امکان اجرای سازه فراهم گردد . در محل درزهای اجرایی بتون ریزی قطع می شود ، در حالی که فولاد پیوستگی خود را حفظ می کند . درزهای اجرایی اصولا برای تامین حرکات لازم ، در مقابل تغییر شکل های حرارتی به کار نمی روند . ممکن است به علت جمع شدگی بتون ( Shrinking ) بین دو سطح تماس جدایی ایجاد گردد ، که این جدایی را می توان با آماده سازی سطح بتون قبلا ریخته شده کاهش داد . بدین منظور سطح تماس بطور قائم قالب بندی شده و در عمر پنج روزه ، توسط سندبلاست و یا هوای فشرده ، عمدا ناهموار می گردد . معمولا در سازه هایی که از درزهای اجرایی کمتری استفاده می شود ، سعی می شود تا محل قطع اجرایی ، منطبق بر یکی از این درزها انتخاب شود تا از درزهای اجرایی کمتری استفاده شود . برای انتقال برش در درزهای اجرایی از جزئیات فاق و زبانه و یا آرماتور استفاده می شود . همچنین هنگام بتون ریزی قسمت بعد ، نباید هیچگونه رطوبت آزاد در سطح درز مرحله قبل وجود داشته باشد و عمل مرطوب کردن سطح بتون قطع شده ، باید با فاصله زمانی مناسب انجام شود .
درزهای حرکتی ( Movement Joints ) :
برای تامین آزادی حرکت در مقابل تغییر طول های حرارتی ، باید درزهای حرکتی مناسب در نقاط لازم تعبیه گردند . درزهای حرکتی به درزهای لرزه ای ، انبساطی و انقباضی تقسیم می شوند .
درزهای لرزه ای یا درزهای انقطاع ( Seismic Joints ) :
درزهای زلزله ای ، درزهای انبساطی پر عرضی هستند که برای مجزا کردن قسمت هایی از ساختمان که از نظر جرم و سختی با هم متفاوتند ، بکار می روند . این درزها به ساختمان مجاور هم و یا واحدهای یک ساختمان که هویت های لرزه ای متفاوتی دارند ، اجازه نوسان در حین زلزله می دهند ، بدون اینکه به یکدیگر ضربه ای وارد نمایند .
حداقل درز انقطاع در تراز هر طبقه ، برابر 01 /0 ارتفاع آن از روی تراز پایه می باشد . همچنین در ساختمان های با اهمیت زیاد و یا هشت طبقه و بیشتر ، حداقل درز انقطاع در هر طبقه ، نباید از حاصلضرب تغییر مکان جانبی طبقه در اثر بارهای زلزله در R ( R 5 / 0 برای هریک از دو ساختمان مجاور ) کمتر باشد .
این فاصله را میتوان در محل های لازم ، با مصالح کم مقاومت که در هنگام زلزله در اثر برخورد دو ساختمان به آسانی خرد می شوند ، پر نمود . شکل 1 نشان دهنده درزهای جدا کننده لرزه ای در موقعیت های مختلف ساختمان ها می باشد . همانطوری که در شکل نشان داده شده است ، درزهای زلزله ای باید اجازه حرکت را بدهند ، آب بند نبوده و از نظر معماری قابل قبول باشند . از درزهای انقطاعی ، می توان برای تقسیم پلان های نا منظم به پلان های منظم استفاده نمود .
درزهای انبساطی ( Expansion Joints ) :
در این نوع از درزها ، بتون و میلگردها در دو طرف درز قطع شده و بین سطوح درز فاصله ای ایجاد می شود . در نتیجه ، درز انبساط ، یک درز حرکتی کامل است که در آن سطوح مجاور می توانند نسبت به هم دور یا نزدیک شوند و یا حرکت جانبی داشته باشند . درزهای انبساط با فراهم کردن یک فاصله در تمام طول درز ، هم در ساختمان های در جا ریز و هم در ساختمان های پیش ساخته ایجاد می شوند . درزهای انبساطی معمولا در تراز فونداسیون شروع شده و در سرتاسر طول ساختمان ادامه می یابند .
این درزها امکان حرکات مستقل قسمت های مجاور و همچنین نشست های متفاوت فونداسیون را به راحتی فراهم می کنند ؛ به عبارت دیگر ، واحدهای مجاور اجازه می یابند عکس العمل های متفاوتی در برابر تغییرات درجه حرارت و یا بارهای وارده از خود نشان دهند . از درزهای انبساطی تا حد امکان نباید استفاده نمود ، چرا که از نظر معماری معمولا مشکلاتی ایجاد می کنند و همچنین به دلیل عدم وجود جزئیات اجرایی مناسب ، این دزها بطور مناسب اجرا نمی شوند .ولی در صورتی که طراح احساس کند ممکن است ترک های غیر قابل قبولی در سازه ایجاد شوند ، می باید به کمک درزهای انبساط ، ساختمان را به قسمت های مجزا تقسیم نماید . در جاهایی که یک ساختمان کوتاه در کنار یک ساختمان بلند وجود دارد و همچنین در جاهایی که ساختمان جدید بخواهد به ساختمانی قدیمی متصل شود ، برای پرهیز از نشست های غیر مفقارن ، وجود یک درز انبساط ضروری بنظر می رسد .
در طراحی و جزئیات درزهای انبساط ، باید مسائلی از قبیل خزش و انقباض بتون ، تغییر شکل های حرارتی ، نشست فونداسیون و تغییر شکل الاستیک واحدهای مجاور مورد توجه قرار گیرند .
حدفاصل بین دو سطح مجاور در یک درز انبساطی باید از موادی پر شوند که خواص زیر را دارا باشند :
1 – خاصیت جذب آب ند