سالانه 73 هزار میلیارد تومان یارانه به حاملهای انرژی در کشور اختصاص می
یابد در حالیکه بودجه عمرانی کشور سالانه 20 هزار میلیارد تومان است و
همین امر ضرورت اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها را بیش از پیش نشان می
دهد . به عبارت دیگر یارانه حاملهای انرژی در کشور سالانه ، بیش از 5/3
برابر بودجه عمرانی کشور است .
با پایان جنگ تحمیلی و شروع برنامه اول توسعه، دولت در کنار اجرای برنامه
های بازسازی، به حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه در قالب اختصاص یارانه به
کالاهای اساسی و ....پرداخت .در برنامه سوم توسعه ، دولت مکلف شد با انجام
مطالعات و بررسیهای کارشناسی، اقدامهای قانونی به منظور هدفمند کردن
پرداخت یارانه کالاهای اساسی و حامل انرژی را انجام دهد . در این بین ،
هدف از پرداخت یارانه در جوامع مختلف ، حمایت از اقشار کم درآمد و بهبود
توزیع درآمد است . اما آنچه در زمینه پرداخت یارانه بطور اعم و یارانه
بنزین بطور اخص در کشور مطرح است این است که در وضعیت کنونی، شاخص ها
بیانگر آن هستند که با پرداخت یارانه انرژی ، اقشار مرفه و ثروتمند ، به
دلیل مصرف بیشتر حامل ها ( خصوصاٌ بنزین ) بهره بیشتری از این یارانه ها
می برند که این نشان می دهد اهداف حمایتی دولت برای حمایت از اقشار آسیب
پذیر تحقق نیافته است .
همچنین پرداخت یارانه های انرژی به صورت قیمت گذاری پایین حامل ها از یکسو
باعث افزایش مصرف این کالا ها ، ایجاد فرهنگ غلط مصرف و رواج اسراف این
منابع می شود و از دیگر سو، برهم خوردن توازن ها از دیگر آثار و تبعات
منفی پرداخت یارانه در وضعیت کنونی، جهت دهی غلط در سرمایه گذاری ها می
باشد که این خود معلول تخریب قیمت های نسبی در اقتصاد بوده و حاصل آن ،
تولید محصولاتی بدون توجیه اقتصادی و نیازمند به حمایت همیشگی خواهد بود.
همچنین یکی دیگر از مهمترین تبعات منفی پرداخت یارانه به حاملهای انرژی،
قاچاق سوخت و خروج غیر قانونی فرآورده های نفتی از مرزهای کشور است .
در ادامه و به منظور تبیین و تاکید بر مزایای اصلاح و هدفمند کردن یارانه
ها ( خصوصاٌ در بخش انرژی ) و اثرات آن در توسعه اقتصادی کشور ، توجه به
بخشهایی از گزارش جامع سازمان جهانی انرژی اهمیت موضوع را بیش از پیش
نمایان می کند : " در صورت حذف یارانه های انرژی در ایران مصرف انرژی در
این کشور 47 درصد و تولید گاز دی اکسید کربن 49 درصد کاهش و در مقابل بهره
وری در بخش اقتصاد به میزان 2/2 درصد تولید ناخالص این کشور افزایش می
یابد" .
سازمان بین المللی انرژی در همین گزارش آمارهایی از میانگین پرداخت یارانه
برای بنزین در هفت اقتصاد جهان اعلام کرده است که مقایسه این آمار با وضع
موجود اقتصاد کشور ، تاسف برانگیز است.
براساس این آمار ، "میانگین پرداخت یارانه بنزین در ایران 14/80 درصد قیمت
واقعی آن است ،در چین 9/10 درصد، در روسیه 5/32 درصد ، درهند 2/14 درصد ،
دراندونزی 5/27 درصد ، در آفریقای جنوبی 4/6 درصد ، و در ونزوئلا 6/57
درصد است " .براین اساس ، آژانس بین المللی انرژی ، ارزش امروز رشد
اقتصادی از دست رفته در اثر پرداخت یارانه انرژی در 8 کشور چین ، ایران ،
روسیه ،قزاقستان ،هند ، اندونزی ، آفریقای جنونی و ونزوئلا را حدوداً
157 میلیارد دلار برآورد کرده است .
بنابراین پرداخت هر گونه یارانه (خصوصاٌ در بخش انرژی) ، هزینه ای است ضد
رشد و توسعه اقتصادی و همچنین سیاست ناعادلانه ای است که هیچ عقل سلیمی
نباید به دلیل تزریق پول بی هدف و بر خلاف منافع اکثریت جامعه به اقتصاد،
از آن دفاع کند .بنابرانی هیچ کارشناس اقتصادی در حال حاضر مخالف اجرای
چنین طرحی نیست اما قطعا باید این طرح با دقت نظر بیشتری اجرایی شود.